Leven met angst

Het thema van Week 13 van de Psychiatrie is 'Psychiatrie op de schop..?!' Zowel hulpverleners als cliënten en hun familie voelen de noodzaak van verandering. Van 'weten wat de cliënt nodig heeft', gebaseerd op het gangbare medische model, groeit de behoefte aan 'vragen wat de cliënt nodig heeft'. Dit sluit aan bij de visie van Van Os, niet de stoornis is het probleem maar het onvermogen van de cliënt en zijn omgeving ermee om te gaan.

In de roman 'Dwaallicht' van Joshua Zwaan wordt Marthes leven beheerst door angsten en wanen. Haar man Barend kijkt machteloos toe en hun kinderen zorgen inmiddels meer voor hun moeder dan zij voor hen. Tijdens een vakantie escaleert de situatie en Barend vertrekt met de kinderen. Marthe belandt in een psychose en zwerft wekenlang door Amsterdam. Heel voorzichtig leert ze zichzelf te accepteren en een sprankje zelfvertrouwen groeit.

In een interview met Trouw vertelt Joshua dat zij zich lang verzet heeft tegen het gebruik van medicatie als antidepressiva.
Een citaat:
Ondanks cognitieve gedragstherapie, mindfulness, yoga, hardlopen en streng agendabeheer, sloeg de paniek steeds vaker toe en de periodes van somberheid groeiden opnieuw uit tot een depressie. De verstarring was deze keer bijna totaal; ik deed alleen nog het hoogstnoodzakelijke.

'Ik wil niet slikken, maar...'
Ik keek naar mijn man en kinderen, ik wist dat ik van ze hield, maar ik kon het niet meer voelen. Ik keek naar mijn prachtige tuin, ik wist dat die bloemenpracht mooi was maar ik kon er niet meer van genieten. In een helder moment belde ik een van mijn vriendinnen die al heel lang blij is met haar gebruik van antidepressiva. 'Vertel me er alles over', huilde ik. 'Ik wil niets slikken, maar misschien moet ik het gewoon doen.' Na haar verhaal gehoord te hebben belde ik een hele rij mensen van wie ik weet dat ze medicatie gebruiken. Allemaal vertelden ze wat ik al wist: dat ze blij waren die stap gezet te hebben.
Tot zover Trouw.

Het nadeel van medicijnen kan zijn dat het gevoelens afstompt, maar wanneer je zonder medicijnen toch niet kan voelen dat je van je man en kinderen houdt, dan is het uitproberen van medicijnen geen slecht idee. Voor het effect moet je soms wel een aantal weken wachten.
Joshua Zwaan:
“Na vier weken opbouwen schoof er in mijn hoofd een gordijn open. Het cliché dat de zon weer ging schijnen bleek letterlijk waar. Na nog een aantal weken werden mijn angsten minder, werd treinreizen weer leuk, stapte ik zo nu en dan in een lift en vond mijzelf zelfs op een dag terug in de ondergrondse metro, een vervoermiddel dat ik al vijf jaar meed.”

Terug naar normale en belangenloze psychiatrische diagnose

De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (kortweg DSM) is een Amerikaans handboek voor diagnose en statistiek van psychische aandoeningen dat in de meeste landen als standaard in de psychiatrische diagnostiek dient.Allen Frances is emeritus hoogleraar psychiatrie aan Duke University. Hij was lid van de DSM-III task force en voorzitter van de DSM-IV task force en is nu de bekendste en meest gezaghebbende criticus van DSM-5.
Waarom is er zoveel te doen over DSM-5, de nieuwe editie van het handboek voor psychiaters en therapeuten? Omdat de DSM de grens bepaalt tussen wat normaal en gestoord is, en DSM-5 die grens radicaal verschuift. Miljoenen normale mensen krijgen straks het etiket van een stoornis opgeplakt. Dit leidt tot onnodige, dure en soms gevaarlijke behandelingen van nieuwe 'patiënten' en heeft vele maatschappelijke consequenties, bijvoorbeeld voor verzekeringen, onderwijs, rechtspraak en toegang tot zorg.
We leven in een tijd van diagnostische inflatie en overmedicatie, onder druk van met name de farmaceutische industrie. Medische ziektes worden verward met psychische stoornissen en diagnoses worden al te snel gesteld. Kinderen groeien op in een golf van ADHD en autisme en het is kennelijk niet meer normaal om af en toe droevig, druk, gefrustreerd of angstig te zijn - of een tikkeltje excentriek.

Allen Frances schetst in zijn boek Terug naar Normaal de geschiedenis en de ontsporing van de psychiatrie. Als insider beschrijft hij de excessen in de psychiatrische diagnostiek en geeft hij aan hoe de psychiatrie weer veilig en gezond kan worden.

In een recensie in de Volkskrant van 27 april schrijft Ranne Hovius:
In Terug naar normaal betuigt Frances zijn spijt over de veranderingen die hij met zijn team in 1994 doorvoerde in de DSM-4. Met name de wijzigingen in de diagnoses autisme en adhd leidden tot een epidemie aan nieuwe patiënten die zij totaal niet voorzien, laat staan bedoeld hadden. Het zijn diagnoses op de vage scheidslijn tussen mensen met een psychische stoornis en de worried well, mensen met problemen die weliswaar zorgelijk kunnen zijn maar tot de normale last van het leven horen.
Een kleine verschuiving van de criteria in dit drukbevolkte grijze gebied, aldus Frances, kan enorme consequenties hebben. Debet aan die consequenties zijn belangengroeperingen als ouders, verzekeringsmaatschappijen, de rechterlijke macht, maar vooral de op grote winst beluste farmaceutische industrie. Zeker in Amerika, waar de farmaceutische industrie zich met haar agressieve marketing rechtstreeks tot het publiek mag richten, blijkt het niet zo moeilijk om mensen via tijdschriften en tv een ziekte - en de oplossing in een pillendoosje - aan te praten.



De bottomline van Frances' betoog is: laten we de criteria voor stoornissen aanscherpen, terughoudend omspringen met het labelen van mensen, pillen alleen als laatste redmiddel voorschrijven, en de psychiatrie weer reserveren voor mensen die het werkelijk nodig hebben.

Geluk, mag het iets minder?

Met zijn boek Borderline Times werd psychiater Dirk de Wachter in kort tijd een absolute hype in België. Onze samenleving is zo verslaafd aan geluk dat we er massaal ongelukkig van worden. Sterker nog: in ons geluksverlangen zetten we hele volksstammen aan de anti-depressiva, grossieren we in gebroken gezinnen en zijn we slaven geworden van wat we succes noemen. Zijn paasboodschap: weg met de tirannie van het geluk. We mogen best een beetje ongelukkig zijn.

We zijn zo vrij, dat we niet meer verbonden raken.

Het probleem is de oververhitte economie, die zelfs mensen uit de reddingsboten overboord zet, omdat daarin geen plaats meer is.

Trudy Dehue schrijft over de depressie-epidemie

Trudi Dehue, professor aan de Rijks Universiteit van Groningen (RUG), schrijft regelmatig kritisch over het achterhouden van onderzoeksresultaten van de werking van antidepressiva die de farmaceutische industrie niet welgevallig zijn.
Zo verscheen er een NRC-artikel (21-2-2009) door Trudy Dehue, geplaatst onder de kop 'Onderzoekers die afhankelijk zijn van de farmaceutische industrie ruïneren onze gezondheid'. Op haar website op de RUG meldt zij:
Oorspronkelijke versie van dat artikel met literatuurverwijzingen en een aanvulling over het laatste onderzoek naar de effecten van antidepressiva op kinderen.

Trudi Dehue kwam intensief in de media na het verschijnen van haar boek over de depressie-epidemie.

Over de plicht het lot in eigen hand te nemen

Is depressie een biologisch bepaalde ziekte die nu pas goed herkend en behandeld wordt? Praten de hulpverlening en de farmaceutische industrie ons psychische stoornissen aan? Of bracht de verzorgingsstaat mentale kleinzerigheid op grote schaal?



Trudy Dehue bespreekt de geschiedenis van neerslachtigheid. Ze bestudeert de claims van de biopsychiatrie, analyseert de commercialisering van het psychiatrisch onderzoek en de inhoud van de anti-depressivareclames. Ze betoogt dat gangbare verklaringen voor de toename van depressie niet houdbaar of niet volledig zijn.

De depressie-epidemie belicht het proces waarin het ideaal van de maakbare samenleving werd ingeruild voor dat van het maakbare individu. Benadrukten we voorheen omstandigheden als oorzaak van ellende, tegenwoordig gaat de aandacht naar het individuele brein. Daarbij werden we zelf verantwoordelijk voor wat ons vroeger gewoon overkwam. Want nu succes een keuze is geworden, geldt dat voor mislukking evenzeer.

Trudy Dehue werd bij verschijnen van haar boek door verschillende media geïnterviewd. Hier vindt u een aantal links naar de uitzendingen en artikelen, waaronder:
Medisch Contact, interview

Op zondag 9 augustus 2009 was zij zomergast bij de VPRO.